ΔΥΣΠΛΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΟΥ ΙΣΧΙΟΥ

Η δυσπλασία της άρθρωσης του ισχίου έχει παρατηρηθεί σχεδόν σε όλες τις φυλές σκύλων, στον άνθρωπο και στα περισσότερα είδη κατοικίδιων ζώων. Αποτελεί τη συχνότερη ορθοπεδική πάθηση των γιγαντόσωμων και μεγαλόσωμων φυλών σκύλων. Προσβάλλονται κυρίως σκύλοι γιγαντόσωμων, μεγαλόσωμων και μέσου σωματικού βάρους φυλών, όπως German Shepherd, Grade Dane, Bull Mastiff, Golden Retriever και Saint Bernard και πολύ σπάνια εκδηλώνεται σε σκύλους με σωματικό βάρος μικρότερο των 12 κιλών. Τα συμπτώματα πρωτοεμφανίζονται συνήθως μεταξύ 4ου και 12ου μήνα και κάποιες φορές μετά το 2ο έτος. Συνήθως η προσβολή αφορά και τα 2 οπίσθια άκρα, όμως εκδηλώνεται εμφανώς στο ένα άκρο. Πιο σπάνια μπορεί να αφορά μόνο το ένα από τα δύο άκρα, σε ποσοστό 3-30%.

Στην αιτιοπαθογένεια της δυσπλασίας του ισχίου εμπλέκονται διάφοροι παράγοντες. Οι περισσότερες μελέτες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι η δυσπλασία του ισχίου είναι γενετικά προκαθορισμένη, είναι δηλαδή κληρονομική. Οφείλεται στη δράση πολλών γονιδίων (πολυγονιδιακό χαρακτηριστικό), με το περιβάλλον να ασκεί σχετικά μεγάλη επίδραση. Στη δυσπλασία του ισχίου προδιαθέτουν το μεγάλο σωματικό μέγεθος και βάρος, ο γρήγορος ρυθμός ανάπτυξης, η υψηλοθερμιδική διατροφή, η παχυσαρκία, οι υπερβολικές δόσεις ασβεστίου, οι ηλεκτρολυτικές διαταραχές, η υπερβολική άσκηση και ορισμένες ορμονικές διαταραχές.Tο σημαντικό ρόλο όμως παίζει ο ρυθμός ανάπτυξης των μυϊκών μαζών. Πολλές φορές παρατηρείται αδυναμία των μυών της λεκάνης να αναπτυχθούν το ίδιο γρήγορα με τα οστά της λεκάνης, με αποτέλεσμα να υπάρχει δυσαρμονία μεταξύ των πιέσεων που ασκούνται στα οστά και της ισχύος των μυών, που οδηγεί σε αστάθεια της άρθρωσης. Η αστάθεια οδηγεί σε κάποιες μη φυσιολογικές κινήσεις μέσα στην άρθρωση, που έχουν σαν αποτέλεσμα να ασκούνται μη φυσιολογικές πιέσεις σε κάποια από τα ανατομικά στοιχεία της άρθρωσης και να προκαλούνται αλλοιώσεις σε αυτά. Έτσι παρουσιάζεται διάβρωση και μεταβολή στο σχήμα της κεφαλής του μηριαίου οστού και της κοτύλης και σιγά σιγά εμφανίζονται αλλοιώσεις εκφυλιστικής οστεοαρθρίτιδας.

Η συμπτωματολογία ποικίλει ανάλογα με την ηλικία του ζώου. Στα νεαρά ζώα, 4 μέχρι 12 μηνών, συνήθως τα συμπτώματα εμφανίζονται απότομα. Παρουσιάζεται διστακτικότητα στο βάδισμα συνήθως στο ένα από τα δύο οπίσθια άκρα και πιο σπάνια και στα δύο οπίσθια άκρα.  Το ζώο κουτσαίνει λόγω των μικροκαταγμάτων της κοτύλης και ίσως και της ρήξης ινών κάποιων από τους συνδέσμους της άρθρωσης ή του αρθρικού θυλάκου. 

Ο σκύλος παρουσιάζει δυσκολία στην προσπάθεια του να κάτσει και να σηκωθεί, όταν κάθεται αρκετή ώρα. Συχνά αρνείται να μετακινηθεί, να τρέξει, να κάνει άλματα και να ανεβοκατεβεί σκαλιά. Αρκετές φορές παρατηρείται το λεγόμενο ¨περπάτημα κουνελιού¨, δηλαδή το ζώο όταν τρέχει μετακινεί και τα δύο οπίσθια άκρα ταυτόχρονα. Μπορεί να εμφανίζεται κύρτωση της ράχης, ως μια προσπάθεια του ζώου να μετακινήσει το βάρος του στα πρόσθια άκρα. Σε πιο χρόνιες καταστάσεις υπάρχει ατροφία των μυών της λεκάνης και του μηρού και είναι συχνή η ακρόαση ενός χαρακτηριστικού ήχου (κλικ) κατά τη βάδιση.

Ο ήχος αυτός προέρχεται από την κεφαλή του μηριαίου οστού που μπαινοβγαίνει στην άρθρωση. Συνήθως υπάρχει πόνος κατά την έκταση του ποδιού. Σε ορισμένα ζώα αυτής της ηλικίας όμως, μπορεί η δυσπλασία του ισχίου να είναι και ασυμπτωματική. Τα περισσότερα δυσπλαστικά ζώα, ηλικίας 12-14 μηνών, ακόμα και αν εμφάνιζαν συμπτώματα σε νεαρότερη ηλικία, σ’ αυτή την ηλικία δεν κουτσαίνουν συνήθως, ούτε έχουν πόνο, εξαιτίας της αποκατάστασης των μικροκαταγμάτων της κοτύλης.

Στα ενήλικα ζώα, ηλικίας μεγαλύτερης των 15 μηνών, τα συμπτώματα της δυσπλασίας του ισχίου εμφανίζονται συνήθως σταδιακά και μπορεί σε νεαρότερη ηλικία να μην παρουσιάζονταν καθόλου συμπτώματα. Συνήθως η προσβολή αφορά και τα 2 οπίσθια άκρα και εκδηλώνεται με χωλότητα και διστακτικότητα στο βάδισμα κυρίως μετά από παρατεταμένη άσκηση, που οφείλονται στο πόνο, λόγω της οστεοαρθρίτιδας.
Τα συμπτώματα που εμφανίζονται είναι ανέγερση και κατάκλιση με δυσκολία, ταλάντευση του οπίσθιου τμήματος του σώματος κατά την μετακίνηση, ατροφία των μυών της λεκάνης και του μηρού και πιθανώς υπερτροφία των μυών του ώμου, λόγω του ότι το ζώο έχει τη τάση να μετατοπίζει το  βάρος του προς τα πρόσθια άκρα για να ανακουφίζει τα οπίσθια. Υπάρχει κριγμός κατά τις κινήσεις της άρθρωσης και περιορισμός του εύρους των κινήσεων της άρθρωσης, που γίνεται αντιληπτός κυρίως κατά την έκταση του ποδιού.

Η διάγνωση πραγματοποιείται πολύ εύκολα με βάση την κλινική εικόνα του ζώου και τα ευρήματα της ορθοπεδικής εξέτασης, ανάλογα με την ηλικία του. Η επιβεβαίωση της διάγνωσης και η διαπίστωση της έκτασης των αλλοιώσεων που υπάρχουν στην άρθρωση γίνεται με βάση τα ακτινολογικά ευρήματα, μετά από τη λήψη συμμετρικής ακτινογραφίας λεκάνης, με το ζώο υπό γενική αναισθησία. Θα πρέπει να διευκρινιστεί όμως, ότι συχνά δεν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ της σοβαρότητας της κλινικής εικόνας του ζώου και των ακτινολογικών ευρημάτων.

Τα ακτινολογικά ευρήματα είναι η αβαθής κοτύλη, η ελαφρώς επίπεδη κεφαλή του μηριαίου και η μετακίνηση της κεφαλής του μηριαίου προς τα πλάγια σε σχέση με τη κοτύλη. Επίσης, μπορεί να υπάρχει εξάρθρημα, οστεόφυτα και διάβρωση του αρθρικού χόνδρου. Όσον αφορά τη θεραπεία, ένα μεγάλο ποσοστό των δυσπλαστικών ζώων (ίσως και το 70%) δεν θα χρειαστεί καμία θεραπεία μετά την ενηλικίωση του. Η θεραπευτική αγωγή γίνεται με βάση τη κλινική εικόνα και τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και όχι τα ακτινολογικά ευρήματα. Η συντηρητική αγωγή αποτελεί συνήθως την πρώτη επιλογή, ιδίως σε ασθενείς με ήπια ή διαλείποντα συμπτώματα και σε ηλικιωμένα ζώα με μικρή δραστηριότητα. Επίσης, μπορεί να εφαρμοστεί προεγχειρητικά και για οικονομικούς λόγους.

Η συντηρητική αγωγή περιλαμβάνει τον έλεγχο του σωματικού βάρους, που συχνά αποτελεί και το μόνο μέτρο σε παχύσαρκα ζώα. Η ελεγχόμενη καθημερινή άσκηση, όπως το κολύμπι ή ο περίπατος (χωρίς τρέξιμο και άλματα) βοηθούν, θα πρέπει όμως να περιορίζονται στο ελάχιστο στις περιπτώσεις που το ζώο παρουσιάζει πόνο. Επίσης, μπορούν να γίνονται κάποιες μαλάξεις και παθητικές κινήσεις της άρθρωσης. Το ζώο θα πρέπει να βρίσκεται πάντα σε θερμό και ξηρό περιβάλλον, το κρύο και η υγρασία επιδεινώνουν την κατάσταση. Όσον αφορά την φαρμακευτική αντιμετώπιση του πόνου και της φλεγμονής, μπορούν να χορηγούνται κατά διαστήματα κάποια αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη. Ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν είναι το ακετυλοσαλικυλικό οξύ (ασπιρίνη), η καρπροφαίνη (Rimandyl) , η κετοπροφαίνη (Ketofen) και η μελοξικάμη (Metacam). 

Η χειρουργική αγωγή αποτελεί μια μόνιμη και πολύ πιο ανακουφιστική λύση για το δυσπλαστικό ζώο.  Υπάρχουν διάφορες χειρουργικές τεχνικές που μπορούν να εφαρμοστούν ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Η πιο συχνή χειρουργική επέμβασή που γίνεται στη δυσπλασία του ισχίου είναι η εκτομή της κεφαλής του μηριαίου οστού, η καταστροφή δηλαδή του ανώτερου τμήματος του οστού αυτού. Η εκτομή της κεφαλής του μηριαίου αποσκοπεί στην μετατροπή μιας επώδυνης άρθρωσης σε λειτουργική ψευδοάρθρωση. Μετά την εκτομή της κεφαλής του μηριαίου, αυτή αντικαθιστάται από ινώδη ιστό, που σχηματίζει ένα ινώδη σύνδεσμό, ο οποίος συγκρατεί το άκρο και επιτρέπει σχεδόν την πλήρη λειτουργική και κινητική αποκατάσταση της άρθρωσης. Η τεχνική αυτή έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα σε ζώα με σωματικό βάρος μικρότερο των 25 κιλών. Αμέσως μετά την επέμβαση θα πρέπει να εφαρμόζεται φυσιοθεραπεία. Το ζώο παρουσιάζει ικανοποιητική βελτίωση συνήθως μετά τον 3ο-4ο μήνα από την επέμβαση, ενώ για να επανέλθει πλήρως στη φυσιολογική του δραστηριότητα χρειάζονται περίπου 6 μήνες. Συνήθως τα αποτελέσματα είναι επιτυχή, σπάνια μόνο μπορεί να παρουσιαστούν επιπλοκές. Οι επιπλοκές που μπορεί να συμβούν είναι η βράχυνση του άκρου, η ελλιπής ανάκτηση της λειτουργικότητας και κινητικότητας του άκρου, το εξάρθρημα της επιγονατίδας, η μυϊκή ατροφία και ο πόνος.

Μια άλλη χειρουργική τεχνική είναι η εκτομή ή η διατομή του κτενίτη μυός ή του τένοντα του, συνήθως και στα δύο οπίσθια άκρα (ο κτενίτης σπρώχνει τη κεφαλή προς τα μέσα και μετατοπίζει τον άξονα κεφαλής-κοτύλης). Με τη τεχνική αυτή το ζώο δεν θα ιαθεί για πάντα. Ανακουφίζει συνήθως από τον πόνο για διάστημα που κυμαίνεται από λίγους μήνες ως 5-6 χρόνια, καθυστερεί δηλαδή την εμφάνιση της άσχημης κλινικής εικόνας. Με αυτή την τεχνική δεν σταθεροποιείται η άρθρωση και δεν σταματάει η εξεργασία που οδηγεί στην οστεοαρθρίτιδα. Μετεγχειρητικά αρχίζει ήπια άσκηση για 2 εβδομάδες και το ζώο αναρρώνει από την επέμβαση. Σ΄ αυτή την περίπτωση, οι πιθανές επιπλοκές που μπορεί να συμβούν είναι ο σχηματισμός αιματώματος ή ορώδους συλλογής 3-5 ημέρες μετά από την επέμβαση και η αναστόμωση των κολοβωμάτων του μυός.
Μια χειρουργική τεχνική με πολύ καλά αποτελέσματα είναι η ολική αρθροπλαστική της άρθρωσης του ισχίου, που μπορεί να γίνει σε ζώα μεγαλύτερα των 14 μηνών. Στην επέμβαση αυτή αντικαθίσταται η άρθρωση με τεχνική άρθρωση, η κεφαλή του μηριαίου αντικαθίσταται από μεταλλική κεφαλή και η κοτύλη από τεχνική κοτύλη. Η ολική αρθροπλαστική λύνει το πρόβλημα χωρίς οποιεσδήποτε επιπλοκές, το κόστος της όμως είναι αρκετά υψηλό.
Κάποιες άλλες χειρουργικές επεμβάσεις που γίνονται τα τελευταία χρόνια και έχουν επιτυχή αποτελέσματα είναι η τριπλή οστεοτομή της πυέλου και η διατροχαντήρια οστεοτομή του μηριαίου οστού. Οι οστεοτομές είναι διορθωτικές επεμβάσεις που εφαρμόζονται σε νεαρά ζώα χωρίς αρθρικές αλλοιώσεις.
Αυτονόητο είναι, ότι το σημαντικότερο ρόλο, όπως και σε κάθε άλλη πάθηση, παίζει η πρόληψη. Όπως αναφέρθηκε και στην αρχή, η δυσπλασία του ισχίου είναι κληρονομική ασθένεια. Τα κουτάβια κατά τη γέννηση τους δεν παρουσιάζουν προβλήματα, αργότερα όμως, σε συνδυασμό με περιβαλλοντικούς παράγοντες μπορεί να γίνει εμφανές το πρόβλημα της δυσπλασίας του ισχίου και να ποικίλει η σοβαρότητα του. Για την εξάλειψη αυτής της ασθένειας είναι απαραίτητο να αποκλείονται από την αναπαραγωγή τα ζώα που παρουσιάζουν οποιουδήποτε βαθμού δυσπλασία.

Δρ. Μαριάννα Γεωργίου
Κτηνίατρος.

Εκτροφή σκύλων - Όλα όσα θα θέλατε να μάθετε...

Πώς επιλέγει κάποιος το σωστό εκτροφέα; Πώς μπορεί να ξεκινήσει την εκτροφή μιας φυλής; Είναι η εκτροφή επάγγελμα ή χόμπι; Αυτές είναι μόνο μερικές από τις βασικές ερωτήσεις γύρω από την εκτροφή καθαρόαιμων σκύλων. Ιδού οι απαντήσεις. -Ποιος θεωρείται εκτροφέας;  Επισήμως, εκτροφέας θεωρείται ο ιδιοκτήτης του θηλυκού τη στιγμή της γέννας. Στην ουσία είναι ο άνθρωπος που υπήρξε υπεύθυνος για την επιλογή τού επιβήτορα, το ζευγάρωμα, τη γέννηση και ανατροφή των κουταβιών, καθώς και τη διάθεσή τους στους νέους ιδιοκτήτες και την καθοδήγησή τους. Εκτροφέας θεωρείται τόσο αυτός που πραγματοποιεί την πρώτη γέννα όσο και αυτός που πραγματοποιεί την τριακοστή. -Τι είναι η «επωνυμία» εκτροφείου;  Είναι, συνήθως, μία λέξη (το πολύ δύο-τρεις), η οποία συνοδεύει το όνομα του κάθε κουταβιού εκτροφής τού συγκεκριμένου εκτροφέα, είτε πριν απ’ αυτό (πρόθεμα) είτε μετά (επίθεμα). Είναι, με άλλα λόγια, η «στάμπα» που χαρακτηρίζει και κοινοποιεί τους σκύλους τού κάθε εκτροφέα. Η επωνυμία δίδεται μετά από αίτηση στον Κυνολογικό Όμιλο Ελλάδος και ΔΕΝ είναι απαραίτητη η προηγούμενη πραγματοποίηση γέννας. Μπορεί, δηλαδή, κάποιος να έχει πάρει επωνυμία εκτροφείου πριν την πρώτη γέννα ώστε, μόλις αυτή γίνει, όλα τα κουτάβια να φέρουν τη «στάμπα» τού εκτροφέα. -Τι είναι το εκτροφείο;  Εκτροφείο είναι ο χώρος που πραγματοποιείται η εκτροφή. Μπορεί να είναι κάποιος χώρος του κήπου ή του κτήματος, μπορεί όμως να είναι και το γκαράζ, η κουζίνα, το υπνοδωμάτιο ή το διαμέρισμά μας, ειδικά αν εκτρέφει κανείς μικρόσωμες φυλές... Όλα σχετίζονται με το μέγεθος και την ιδιοσυγκρασία της φυλής, το διαθέσιμο χώρο και χρόνο, καθώς και την έκταση της εκτροφικής δραστηριότητας (δύο-τρεις θηλυκές και μία-δύο γέννες το χρόνο ή δεκαπέντε θηλυκές και δέκα γέννες το χρόνο). -Είναι οι εκτροφείς χομπίστες ή επαγγελματίες;  Με τον όρο «εκτροφείς» ΔΕΝ εννοούμε τους κουταβοπαραγωγούς (φαινόμενο που συναντάται, κυρίως, στις υπανάπτυκτες χώρες) που αναπαράγουν μαζικά κουτάβια, τα οποία διαθέτουν "χονδρική" σε μεσάζοντες (ντίλερ) και pet shop. Αν εξαιρέσουμε, λοιπόν, την παραπάνω κατηγορία, η συντριπτική πλειονότητα των εκτροφέων ανά τον κόσμο (τώρα πια και στη χώρα μας) είναι χομπίστες, για τους οποίους η εκτροφή είναι χόμπι και όχι βιοποριστικό επάγγελμα. Ούτως η άλλως, είναι πολύ δύσκολο να ζήσει κανείς εκτρέφοντας σκύλους. Βεβαίως, υπάρχουν και εξαιρέσεις που αφορούν κάποιες εμπορικές φυλές, όμως, ακόμα και σ’ αυτές τις περιπτώσεις, η εκτροφική δραστηριότητα συνδυάζεται επιχειρηματικά με πανσιόν φιλοξενίας σκύλων, εκπαίδευση, κ.λπ. -Πρέπει να πωλούνται τα κουτάβια;  Σαφώς. Μία γέννα έχει πολλά έξοδα και ο εκτροφέας θα πρέπει τουλάχιστον να αποσβέσει τα έξοδά του. Επιπλέον, το οικονομικό αντίτιμο είναι ίσως η μοναδική έμπρακτη εξασφάλιση εκτίμησης και σεβασμού του ζώου και του γεγονότος ότι δεν θα βρεθεί στο δρόμο αν λερώσει το χειροποίητο χαλί ή το βαρεθούν τα παιδιά... -Ποια πρέπει να είναι η τιμή πώλησης ενός κουταβιού;  Οι τιμές πώλησης των κουταβιών καθορίζονται από πολλούς παράγοντες, όπως η ζήτηση και δημοτικότητα της φυλής, η σπανιότητά της, το μέγεθός της, η δυσκολία εκτροφής της (π.χ. Μπουλντόγκ), ο μέσος αριθμός κουταβιών σε γέννα της φυλής (πολλές μικρόσωμες φυλές έχουν μόνο 2-3 κουτάβια σε κάθε γέννα), η φήμη του εκτροφέα, καθώς και το κόστος ζωής και το ύψος του βασικού μισθού της χώρας. Στις περισσότερες οικονομικά ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες, η μέση τιμή καθαρόαιμου κουταβιού είναι 600-900 ευρώ. Στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή 450-900 ευρώ. Χαρακτηριστικό παράδειγμα χομπίστικης εκτροφής αποτελούν οι σκανδιναβικές χώρες, όπου η μέση τιμή κουταβιού είναι μόνο 900 ευρώ, τη στιγμή που ο βασικός μισθός ανέρχεται στα 2.000-3.000 ευρώ! -Πώς μπορεί ένας ενδιαφερόμενος για κουτάβι να ενημερωθεί για τους εκτροφείς μιας φυλής ή ποιοι έχουν γέννα;  Από τον Κυνολογικό Όμιλο Ελλάδος (τηλ. 210-8145165), τον Όμιλο φυλής (εάν υπάρχει), καθώς και από τις αγγελίες στα περιοδικά για σκύλους που κυκλοφορούν στα περίπτερα. Πολλούς εκτροφείς μπορεί να γνωρίσει κανείς προσωπικά και στις εκθέσεις σκύλων, βλέποντας ταυτόχρονα και κάποια ζώα τους που συμμετέχουν. Στην Ελλάδα, ακόμα, δυστυχώς η εκτροφική δραστηριότητα σε πολλές φυλές είναι χαμηλή, που σημαίνει ότι πιθανόν κανείς θα χρειαστεί να περιμένει κάποιο χρονικό διάστημα για κουτάβι. Όμως αυτό είναι φυσικό και συχνό όταν απευθυνόμαστε σε εκτροφείς παγκοσμίως. Η νοοτροπία «κουτάβι θέλω, τώρα το θέλω» δεν θεωρείται ούτε ώριμη, ούτε σωστή σ’ αυτή την περίπτωση. -Ποιος θεωρείται καλός εκτροφέας;  Αυτός ο οποίος έχει τυπικά μορφολογικά, υγιή, φροντισμένα και καλού χαρακτήρα ζώα. Λογικό και αναμενόμενο είναι τα κουτάβια που προέρχονται από ζώα με τα πιο πάνω ποιοτικά χαρακτηριστικά να τα κληρονομήσουν, αντιστοίχως. Φυσικά πρέπει να θυμόμαστε ότι η κληρονομικότητα είναι σε μεγάλο βαθμό ένα άγνωστο πεδίο και υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στα κουτάβια κάθε γέννας. Ο καλός εκτροφέας φροντίζει για τη σωματική και ψυχοπνευματική υγεία των ζώων του, παρέχοντάς τους όλα τα απαραίτητα. Συμμετέχει σε εκθέσεις και προτρέπει και τους νέους ιδιοκτήτες κουταβιών του να το κάνουν, προκειμένου να αναδειχθεί η μορφολογική ποιότητα και τυπικότητα των ζώων τους. Ακόμα, μελετάει τη γενεαλογία της φυλής και ενημερώνεται συνεχώς για τις διεθνείς εξελίξεις, γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες της φυλής, συμβουλεύει και βοηθάει τους ιδιοκτήτες των κουταβιών του και προσπαθεί πάντα για το καλύτερο. -Ποια είναι τα πρώτα βήματα για να ξεκινήσει κανείς εκτροφή μιας φυλής;  Να διαβάσει τουλάχιστον ένα καλό βιβλίο για τη φυλή κι ένα για εκτροφή σκύλων, να επισκεφθεί εκθέσεις και να τη δει/μελετήσει από κοντά, να επισκεφθεί εκτροφείς και ΚΥΡΙΩΣ να αποκτήσει ένα υψηλής μορφολογικής ποιότητας και γενεαλογίας θηλυκό ζώο, κουτάβι ή ενήλικο. Εάν η φυλή δεν υπάρχει ή είναι χαμηλής ποιότητας στην Ελλάδα, να σκεφτεί σοβαρά την εισαγωγή θηλυκού κουταβιού από ποιοτικό εκτροφείο του εξωτερικού. -Γιατί στις εκθέσεις κερδίζουν συχνά οι σκύλοι των εκτροφέων;  Στις εκθέσεις οι κριτές κρίνουν σκύλους και όχι πρόσωπα και βέβαια κερδίζουν οι ποιοτικοί σκύλοι. Το γεγονός ότι συχνά αυτοί οι σκύλοι ανήκουν στους ίδιους τους εκτροφείς τους είναι αναμενόμενο και φυσικό α) διότι αναλογικά οι εκτροφείς παρουσιάζουν την πλειονότητα των συμμετεχόντων σκύλων μιας έκθεσης, β) διότι συνήθως οι εκτροφείς έχουν κρατήσει από μία γέννα το καλύτερο ζώο για τους ίδιους (παγκόσμια πρακτική) και γ) διότι συνήθως γνωρίζουν να προετοιμάσουν, να περιποιηθούν και να παρουσιάσουν τα ζώα καλύτερα. -Επομένως, σύμφωνα με τα πιο πάνω, ένας απλός ιδιοκτήτης δεν έχει σοβαρές πιθανότητες να κερδίσει με το σκύλο του στις εκθέσεις;  Φυσικά και έχει και μάλιστα πολλές! Αρκεί να έχει ένα ποιοτικό ζώο. Οι περισσότεροι εκτροφείς ευχαρίστως θα διαθέσουν ένα πολλά υποσχόμενο κουτάβι σε κάποιον που ενδιαφέρεται σοβαρά για το χόμπι των εκθέσεων. Αντίθετα, αν κάποιος θέλει να αποκτήσει τον μελλοντικό Καλύτερο Έκθεσης στο Crufts Dog Show (ανάμεσα σε 20.000 άλλους σκύλους!), χωρίς προηγουμένως να έχει περάσει ούτε έξω από έκθεση σκύλων, μάλλον αεροβατεί... Η μάθηση είναι κάτι που κατακτείται με προσπάθεια και θέληση και η επιτυχία έρχεται σύντομα σε όσους έχουν δουλέψει για να την αποκτήσουν. Αντίθετα, τα παράπονα και η κακοπιστία δεν προάγουν κανέναν ατομικά, ούτε το χόμπι γενικά. -Να εμπιστευτώ τον εκτροφέα να μου επιλέξει κουτάβι;  Βεβαίως, εφόσον του καθορίσετε σαφώς α) εάν ενδιαφέρεστε για κουτάβι εκθέσεων (show) ή συντροφιάς (pet) και β) τις συνθήκες διαβίωσης του ζώου (χώρος, ρουτίνα, μέλη οικογένειας, δυνατότητες για άσκηση), προκειμένου να προσπαθήσει να επιλέξει τον κατάλληλο χαρακτήρα και ιδιοσυγκρασία. Οι περισσότεροι εκτροφείς καταβάλλουν κάθε δυνατή προσπάθεια να ταιριάξουν «το κατάλληλο κουτάβι, στο κατάλληλο σπίτι». -Μαζί με το κουτάβι παίρνει κανείς και τον Γενεαλογικό Χάρτη (Pedigree);  Συνήθως όχι. Προηγείται η απόκτηση του κουταβιού. Το pedigree κάθε κουταβιού εκδίδεται από τον Κ.Ο.Ε. και αποστέλλεται στον εκτροφέα μερικούς μήνες αργότερα. Τότε ο εκτροφέας το παραδίδει στον νέο ιδιοκτήτη. Σε περίπτωση οποιασδήποτε αμφιβολίας μπορεί κανείς να ενημερωθεί τηλεφωνικώς από τον Κ.Ο.Ε, εάν για τη συγκεκριμένη γέννα από την οποία ενδιαφέρεται να αποκτήσει κουτάβι έχει γίνει αίτηση καταχώρησης από τον εκτροφέα. Η αίτηση καταχώρησης προς τον Κ.Ο.Ε. πρέπει να γίνει από τον εκτροφέα το αργότερο σε τριάντα (30) ημέρες από την ημερομηνία γέννησης των κουταβιών. Ιδού οι ουσιαστικοί λόγοι για να ασχοληθεί κάποιος, ως χόμπι, με την εκτροφή Ο καθένας μπορεί να έχει τους δικούς του προσωπικούς λόγους, όμως για την πλειονότητα θα λέγαμε ότι οι ουσιαστικοί λόγοι για να ασχοληθεί κάποιος, ως χόμπι, με την εκτροφή είναι οι εξής: -Η ηθική ικανοποίηση της «δημιουργίας» ποιοτικών ζώων που θα διακριθούν στις εκθέσεις. -Η ηθική ικανοποίηση της «δημιουργίας» ζώων που θα προσφέρουν πολλά χρόνια χαράς στους νέους ιδιοκτήτες τους. -Οι γνωριμίες, επαφές και ανταλλαγές απόψεων με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, με κοινή αγάπη για τη φυλή. -Η συμμετοχή στις εκθέσεις, ο συναγωνισμός και η διάκριση. -Η μοναδική εμπειρία κάθε ξεχωριστής γέννας και ανατροφής των κουταβιών. -Η προσπάθεια ποιοτικής βελτίωσης της φυλής, με την επιλογή των καλύτερων μορφολογικά και συμπεριφορολογικά ζώων. -Η ηθική ικανοποίηση τού να βλέπει κανείς, χρόνια μετά, έναν σκύλο εκτροφής του να κερδίζει στις εκθέσεις ή να γερνάει ευτυχισμένος στα χέρια άλλων και πολλά, πολλά άλλα... Τα συστατικά της επιτυχημένης εκτροφής  Είτε έχετε το χώρο και το χρόνο να πραγματοποιείτε μία γέννα το μήνα, είτε μία κάθε δύο χρόνια, είστε εκτροφέας και στόχος σας είναι η δημιουργία υγιών και τυπικών ζώων σε μορφολογία και χαρακτήρα. Από αυτά, τα καλύτερα θα διακριθούν στις εκθέσεις, όλα όμως θα πρέπει να αποτελέσουν ευτυχισμένους συντρόφους των νέων ιδιοκτητών τους για πολλά χρόνια... Στόχος υψηλός, για τον οποίο οι περισσότεροι εκτροφείς του κόσμου -όντας χομπίστες- αφιερώνουν κόπο, χρόνο, χρήμα και μελέτη.Τα «συστατικά» της επιτυχίας είναι τα ίδια σε κάθε περίπτωση... 1. Διαρκής αναζήτηση •    Διαβάστε οπωσδήποτε δύο-τρία καλά βιβλία για τη φυλή σας και γνωρίστε μέσω φωτογραφιών τους σημαντικότερους γεννήτορες της ιστορίας της και την επίδραση που αυτοί είχαν στην εξέλιξή της. Ακόμα, τα σημαντικότερα εκτροφεία και γραμμές αίματος, καθώς και το φυλετικό τύπο που αυτά παράγουν. •    Παρακολουθείτε τις εξελίξεις της παγκόσμιας σκηνής, μέσω περιοδικών ή Internet. Ποιοι σκύλοι κερδίζουν στις εκθέσεις, ποιοι απ’ αυτούς σας αρέσουν, ποιοι είναι οι γονείς και πρόγονοί τους, αλλά και οι απόγονοί τους. •    Διαβάστε βιβλία, αλλά συμβουλευτείτε και άλλους εμπειρότερους εκτροφείς για πρακτικά θέματα επιλογής επιβήτορα, τοκετού, ανατροφής κουταβιών κ.λπ. 2. Αναδείξτε τη φυλή σας •    Συμμετέχετε στις εκθέσεις, προβάλλοντας έτσι τη φυλή σας, τους σκύλους και την εκτροφή σας. •    Έχετε μαζί σας στις εκθέσεις, αλλά και όταν βγάζετε βόλτα έναν σκύλο σας, έντυπο ενημερωτικό υλικό για τη φυλή σας και το εκτροφείο σας. Οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος μπορεί στο μέλλον να αποτελέσει ιδιοκτήτη κουταβιού σας. Αντιμετωπίστε τους φιλικά, χωρίς υπεροψία. 3. Επιλογή των γεννητόρων •    Επιλέξτε με προσοχή τους γεννήτορες του εκτροφείου σας και ιδιαίτερα τα θηλυκά ζώα, που αποτελούν τα θεμέλια της εκτροφής. Υγεία, φυλετική τυπικότητα και ισορροπημένος χαρακτήρας είναι οι σημαντικότερες παράμετροι. •    Μη σκεφτείτε απόσταση, κόπο ή έξοδα, προκειμένου να χρησιμοποιήσετε έναν κορυφαίο επιβήτορα που έχει αποδείξει τη γενετική του αξία. 4. Γνωρίστε έμπειρους εκτροφείς •    Επισκεφτείτε εκθέσεις και εκτροφεία του εξωτερικού και δείτε από κοντά τα κορυφαία ζώα. Άλλο οι φωτογραφίες και άλλο η... γυμνή αλήθεια (έστω και με λίγο τρίχωμα!). •    Συνάψτε φιλικές σχέσεις με έμπειρους εκτροφείς της χώρας μας και του εξωτερικού, ανταλλάξτε απόψεις (εάν έχετε) ή καλύτερα μάθετε απ’ αυτούς. •    Επισκεφτείτε άλλους εκτροφείς που έχουν γέννα, δείτε τα κουτάβια τους και παρακολουθήστε την εξέλιξή τους. Αυτό θα βελτιώσει το «μάτι» σας και την ικανότητά του να βλέπει πραγματικά. Αυτονόητο είναι ότι οι «ασκήσεις παρατηρητικότητας» εφαρμόζονται πρώτα απ’ όλα στα δικά μας κουτάβια. 5. Κρατήστε επαφή με τους νέους ιδιοκτήτες •Φωτογραφίζετε τα κουτάβια σας ανά τακτά χρονικά διαστήματα και μελετάτε τις διαφορετικές φάσεις ανάπτυξής τους. Όταν ενηλικιωθούν, με τη συνεργασία και τη συμβολή των ιδιοκτητών τους, συγκεντρώστε στο αρχείο σας για την κάθε γέννα, τις φωτογραφίες τους, μελετήστε τις και εξάγετε τα συμπεράσματά σας για τη γενική ποιότητα της γέννας, τα κοινά προτερήματα ή ελαττώματά τους. •Συμβουλεύετε και καθοδηγείτε τους νέους ιδιοκτήτες των κουταβιών σας. Είναι οι «σημαιοφόροι» του εκτροφείου σας και της φυλής γενικότερα. Ενημερώστε τους για τις εκθέσεις και καθοδηγήστε όσους δείξουν κάποιο ενδιαφέρον (ιδιαίτερα όσους έχουν ένα υποσχόμενο κουτάβι) στα πρώτα τους βήματα. Σύντομα θα διαπιστώσετε ότι δεν μπορείτε να είστε παντού και να κάνετε τα πάντα. Εάν π.χ. είστε εκτροφέας από τη Θεσσαλονίκη και δεν μπορείτε να συμμετέχετε σε όλες τις εκθέσεις στην Αθήνα, κάποιοι άλλοι ιδιοκτήτες σκύλων εκτροφής σας από την Αθήνα ή την Κόρινθο μπορεί την ίδια στιγμή να συμμετέχουν και να διακρίνονται, κρατώντας τη «σημαία» σας ψηλά! 6. Βοηθήστε τον Όμιλό σας •  Εάν η φυλή σας παρουσιάζει κάποια τάση για κληρονομικές παθήσεις (για τις οποίες μπορούν να γίνουν εξετάσεις) είναι ηθικά και πρακτικά αυτονόητο ότι πρέπει να ελέγχετε τα ενήλικα ζώα πριν χρησιμοποιηθούν στην αναπαραγωγή. •  Φροντίστε να έχετε καλές ή τουλάχιστον αξιοπρεπείς σχέσεις με τους ανταγωνιστές σας εκτροφείς ή ιδιοκτήτες στις εκθέσεις. Σκεφτείτε ότι κάποια μέρα μπορεί να θελήσετε να χρησιμοποιήσετε τον επιβήτορά τους, εκείνοι τον δικό σας, να σας συστήσουν σε ενδιαφερόμενους για κουτάβια, τη στιγμή που εσείς έχετε γέννα και εκείνοι όχι, κ.λπ. Η κοινή αγάπη για τη φυλή πρέπει πάντα να υπερέχει. •  Δραστηριοποιηθείτε στο πλαίσιο του Ομίλου της φυλής σας. Για να μπορείτε να εξασκείτε το χόμπι τής εκτροφής, χρειάζεται να υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον γι’ αυτή, ούτως ώστε να μπορείτε να διαθέτετε τα κουτάβια σας. Και αν δεν βοηθήσετε τον Όμιλό σας να την προβάλει δημοσίως, διοργανώνοντας εκθέσεις, σεμινάρια, κοινωνικές και ψυχαγωγικές εκδηλώσεις, ποιος θα το κάνει; Αν η φυλή σας δεν έχει ακόμη Όμιλο, ελάτε σε επαφή με άλλους ιδιοκτήτες και ζητήστε από τον Κ.Ο.Ε. οδηγίες και άδεια ίδρυσης. 7. Εκτροφείο στο... σαλόνι σας! •  Από μία επιτυχημένη γέννα σας κρατήστε ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ το καλύτερο θηλυκό κουτάβι για εσάς. Ακόμα καλύτερα, διαθέστε τουλάχιστον άλλο ένα σε φίλο ή γνωστό, με τον όρο να έχετε το δικαίωμα αναπαραγωγής στο μέλλον. Ήδη θα πρέπει να κάνετε σχέδια για το μελλοντικό «ταίρι» της και να καθοδηγείτε τα πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση (εκδήλωση ενδιαφέροντος προς τον ιδιοκτήτη τού επιβήτορα). Όραμα και προγραμματισμός είναι απαραίτητα συστατικά τής επιτυχημένης εκτροφής. •  Να είστε ευέλικτοι και δημιουργικοί προκειμένου να πετύχετε το στόχο σας. Δεν χρειάζεται να έχετε απαραίτητα πολύ χώρο ή πολλές θηλυκές για ένα επιτυχημένο αποτέλεσμα. Πολλοί κορυφαίοι εκτροφείς ανά τον κόσμο εξέθρεψαν τους καλύτερους σκύλους τους στο σαλόνι, την κουζίνα ή το γκαράζ του σπιτιού τους! 8. Βασικές αρχές της επιτυχημένης εκτροφής •Κοινωνικοποιείτε και αναθρέφετε σωστά τα κουτάβια σας, ώστε να επιδεικνύουν μια ισορροπημένη κοινωνική συμπεριφορά, ακόμα και όταν αλλάξουν περιβάλλον και βρεθούν στο νέο τους σπίτι. Ανεξαρτήτως της μορφολογικής αξίας τους, η μεγαλύτερη «διαφήμιση» για εσάς και τη φυλή σας γενικότερα, είναι τα φιλικά, ισορροπημένα, κοινωνικά και προσαρμοστικά κουτάβια που κλέβουν την καρδιά όποιου τα γνωρίζει. Αυτά θα εξελιχθούν σε ισορροπημένους ενήλικες που δεν θα δημιουργήσουν ποτέ πρόβλημα στους ιδιοκτήτες τους και το κοινωνικό σύνολο. Αμφιβάλλετε ότι και άλλοι θα θελήσουν να αποκτήσουν ένα τέτοιο ζώο; •Βλέπετε πάντα με κριτική ματιά τους σκύλους σας και όχι μόνο των άλλων! Διαπιστώστε ποια είναι τα αδύνατα σημεία τους ή τα ελαττώματά τους (τέλειος σκύλος δεν υπάρχει...). Εάν δεν έχετε την πείρα, συμβουλευτείτε άλλους και τις αξιολογήσεις των κριτών εκθέσεων. Προσπαθήστε να τα εξαλείψετε ή βελτιώστε τα στην επόμενη γενιά, ζευγαρώνοντας τα κατάλληλα ζώα μεταξύ τους. Βασική αρχή της επιτυχημένης εκτροφής. •Υπομονή, όραμα, προγραμματισμός, προσπάθεια, μελέτη, τόλμη, τιμιότητα, φαντασία, αλλά κυρίως αγάπη για τη φυλή σας και τους σκύλους είναι τα εφόδιά σας. Καλή επιτυχία! Του Γιώργου Κωστόπουλου εκτροφέα, Διεθνούς Κριτή F.C.I

Τα Ακιτα και τα παιδιά

Τα Ακίτα και τα παιδιά ,μπορούν να αναπτύξουν μια βαθιά και θαυμάσια σχέση, αλλά η επιτυχία ή η αποτυχία αυτής της ενδυνάμη σχέσης αξαρτάται από εσάς , από την συμπεριφορά των παιδιών και από το ταπεραμέντο του Ακίτα. Τα κουτάβια αυ΄της της φυλής που ανατρέφονται μαζί με παιδιά είναι καλά και προστατευτικά μαζί τους. Προβλήματα μπορούν να προκύψουν όταν ο σκύλος έιναι μεγαλύτερος σε ηλικία και προστατεύει τα κουτάβια του , αν οι σύντροφοι του (τα παιδια) στο παιχνίδι είναι χωρίς γονική επίβλεψη μέσα στο περιβάλον - περιοχή του σκύλου. 

  Το παιχνίδι των παιδιών  μπορεί να πάρει απρόβλεπτες διαστάσεις , να είναι εξαιρετικά θορυβώδες και δραστήριο. Οι στριγγλιές ,τα τρεχαλητά,τα αγκαλίασματα ,η πάλη και άλλα παιχνίδια ανάμεσα στα παιδιά σας και στους φίλους τους , μπορούν να  αφυπνήσουν τα προστατευτικά ένστκτα του Ακίτα , και τα παιχνίδια μεταξύ των παιδιών να ερμηνευτουν από το ακίτα σαν επιθετικότητα ή απειλή απέναντι σε άτομο της οικογένειας με αποτέλεσμα το Ακίτα να αντιδράσει με επιθετικότητα και βαναυσότητα.

 Μερικά παιδιά αντιμετωπίζουν τα ζώα με σεβασμό και τρυφερότητα ,ενώ άλλα τα εκμεταλλεύονται και φέρονατε ασυλλόγιστα. Το Ακίτα δεν θα ανεχθεί μια συνεχή εκμετάλλευση εκ μέρους ενός παιδιού,ειδικά αν αυτό το παιδί δεν ανήκει στην οικογένεια του. Είναι σημαντικό ,λοιπόν,να επιβλέπουμε τα παιδιά όταν το Ακίτα είναι παρόν. Αν δεν έχετε παιδιά στην οικογένεια, πάρτε το κουτάβι σας ως την αυλή του σχολείου της γειτονιάς σας , ή ζητήστε από τα παιδιά της γειτονιάς σας να έρχονται και να το επισκέπτονται μερικές φορές την εβδομάδα. Είναι σημαντικό να κάνετε το Ακίτα σας να συνηθίζει και να σέβεται τα παιδιά. Ακόμα και τα μεγάλα σε ηλικία Ακίτα μπορούν να μάθουν να κινούντε προσεκτικά και με ευλάβια ανάμεσα σε παιδιά.

Η κοινωνικοποίηση του Ακιτα από τότε που είναι κουτάβι , έτσι ώστε να σέβεται τα παιδιά , είναι κάτι ιδιαίτερα σημαντικό αν λογαριάζετε να αποκτήσετε παιδιά στη διάρκεια ζωής ενός Ακίτα μέσα στο σπίτι σας.

Ακίτα : Ο σκύλος Ηγέτης (Αλφα σκύλος)

Η απόκτηση ενός σκύλου είναι μία ευθύνη που περικλύει πολύ περισσότερα από το να ταίζουμε μόνο απλώς το ζώο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Ακίτα ! Το κάθε Ακίτα έρχεται στον κόσμο πιστεύοντας-θέλοντας να είναι ο αρχηγός της αγέλης.

Οι σκύλοι είναι ζώα που μεγαλώνουν και ζούν σε αγέλες , ακολουθόντας μια πολύπλοκη ιεραρχία που επικεντρώνεται γύρω από τον αρχηγό της αγέλης ή αλλιώς το " Αλφα " μέλος της αγέλης.

Ο σκοπός της αγέλης είναι η επιβίωση. Γι'αυτό και ο αρχηγός της αγέλης γίνεται σεβαστός από τα μέλη της για την εξυπνάδα , την δύναμη, τις ικανότητές του να ηγείται  και να προσφέρει προστασία . Ο " Αλφα" σκύλος δεν είναι ένας σκύλος άγριος ή επιθετικός , αλλά ένας ισχυρός , επικυρωτικός ηγέτης . Για να ενισχύσει τη θέση του αυτός ο " κορυφαίος " ιεραρχικά  σκύλος ,κυριαρχεί στην αγέλη χρησιμοποιώντας επαφή με τα μάτια ,γρυλλίσματα και τη γλώσσα του σώματος.

Μπορείτε να αναγνωρίσετε ότι έχετε έναν σκύλο ηγέτη αγέλης ,από την στάση του να " αναλαμβάνει πρωτοβουλίες" ,από μια ανάγκη ελέγχου και να ηγηθεί της αγελης. Στα Ακίτα αυτή η συμπεριφορά επιδεικνύεται πιο συχνά στα αρσενικά και λιγότερο στα θηλυκα, και συνήθως ξεκινάει να εκδηλώνεται μεταξύ της ηλικίας των 9 μηνών έως 2 χρόνων.

Μία πρόκληση για επιβολή κύρους μπορεί να είναι τόσο αθώα όπως να αγνοήσει ο σκύλος μία εντολή , μέχρι και τόσο ευάλωτη όσο ένα γρύλισμα. Αν επιτρέψετε σε ένα γρύλλισμα να εκδηλωθεί χωρίς να το ελέγξετε ,στέλνετε στον σκύλο ένα σαφές μήνυμα ότι δεν είναι ανάγκη να σέβεται το κύρος σας. Τα αποτελέσματα ενός τέτοιου εκ μέρους του σκύλου μπορεί να είναι πολύ σοβαρά.

To Akita σας βλεπει σαν Αλφα μέλος

Ετσι είναι σημαντικό για έναν ιδιοκτήτη ενός Ακίτα να καθιερωθέι αυτός ως ηγέτης της "αγέλης" , μέσα από τον σταθερό έλεγχο πάνω στο Ακίτα. Αυτός ο έλεγχος αρχίζει αμέσως με μία εργασία τόσο απλή όσο η εκμάθηση της "τουαλέτας" κια συνεχίζεται μέσα από από τα δίαφορα στάδια στάδια εκπαίδευσης.Ο υπέρτατος σκοπός σας είναι να εργάζεστεμε ένα ηγετικό σκύλο , μέσα σε ένα κλίμα αμοιβαίου σεβασμού , το οποίο μπορεί να επικρατεί χωρίς να βλάπτει το θαυμάσιο πνεύμα ενός Ακίτα.

Από την στιγμή που η ιεραρχία θα καθιερωθεί ξεκάθαρα,το Ακίτα σας θα σας κοιτάζει στα μάτια για οδηγίες πριν πάρει την οποιαδήποτε δική του απόφαση , και αυτό επειδή εσείς θα είστε το πιο αξιοσέβαστο μέλος της "αγέλης".

 By Βarbara Bouyet

" The Akita " book

Mystery solved in death of legendary Japanese dog

People take photos of a bronze statue of Japanese Akita dog "Hachi" during the 74th memorial service for the dog, intimately called Hachiko, in front of Shibuya railway station in Tokyo. (AP Photo/Itsuo Inouye, FILE)

Click image to enlarge

TOKYO (AP) - Scientists have settled a decades-old mystery by naming a cause of death for Japan's most famous dog, Hachiko, whose legendary loyalty was immortalized in a Hollywood movie starring Richard Gere. They say Hachiko died of cancer and worms, not because he swallowed a chicken skewer that ruptured his stomach - as legend had had it. For years, Hachiko used to wait at Shibuya train station for its master, a professor at the University of Tokyo. Even after the professor died, the dog went to the station to wait for his master every afternoon for a decade until he finally died. Tokyo residents were so moved that they built a statue of Hachiko at the station, which remains a popular rendezvous spot for Japanese today. He was also the hero of Japanese children's books.  The dog's story turned into a 2009 Hollywood film, "Hachi: A Dog's Story," starring Richard Gere - a remake of a 1987 Japanese movie. Hachiko was considered such a model of devotion that his organs were preserved when he died in 1935. Rumor had it that Hachiko died after wolfing down a skewer of grilled chicken - Japanese barbecue called yakitori - that ruptured his stomach. But University of Tokyo veterinarians examining his innards said Wednesday that they found Hachiko had terminal cancer and also a filaria infection - worms.  Four yakitori sticks remained in Hachiko's stomach, but they did not damage his stomach or cause death, said Kazuyuki Uchida, one of veterinarians.

"Hachiko certainly had yakitori given by a street vendor at Shibuya," he said. "But the sticks were unrelated to his death, and the rumor is groundless."

By MARI YAMAGUCHI

Associated Press